2020ལོར་ཀྲུང་དབྱང་དངུལ་ཁང་བསྡོམས་རྩིས་བརྟག་དཔྱད་སིའི་ཞིབ་འཇུག་བྱ་གཞི་ཚོགས་ཆུང་གིས《ཀྲུང་གོའི་དངུལ་རྩ》ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་སྤེལ་བའི་ནང་།གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར།ད་ལྟའི་དུས་མཚམས་སུ་རང་རྒྱལ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་གི་རྒྱུ་ནོར་སྒོར་ཁྲི་300ཟིན་ནས་སྤྱིར་ན་དངོས་པོ་གཙོ་བོར་འཛིན་གྱི་ཡོད།གྲོང་མི་དེ་དག་གི་ཁྱིམ་ཚང་གི་རྒྱུ་ནོར་ཁྲོད་སྡོད་ཁང་གིས་70%ཡན་བཟུང་བ་དང་།གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་གི་སྡོད་ཁང་ཁྱབ་ཚད་96%ཟིན་པ།ཁྱིམ་ཚང་གི་དངུལ་རྩའི་ཐད་ཀྱི་རྒྱུ་ནོར་བསྡུར་ཚད་ཧ་ཅང་དམའ་པོ་ཡིན་པས་20.4%ཡང་ཟིན་གྱི་མེད།

མི་མང་པོ་ཞིག་གིས། རང་རྒྱལ་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་མང་ཆེ་བས་ཁང་པ་ཉོ་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་དང་མི་མང་ཆེ་བས་ཁང་པ་གླས་ནས་འཚོ་བ་སྐྱེལ་གྱི་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་ཀྲུང་དབྱང་དངུལ་ཁང་གི་སྙན་ཞུ་དེས་དགག་ལན་སློག་པའི་བསམ་འཆར་བཏོན་པ་སྟེ།གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་96%ལ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁང་པ་ཡོད་པ་མ་ཟད།ཁང་པ་གཅིག་ནང་གི་བསྡུར་ཚད་58.4%ཟིན་པ་དང་།ཁང་མིག་2ཡན་གྱི་བསྡུར་ཚད་31.0%ཟིན་པ།ཁང་པ་3ནང་གི་ཁྱིམ་ཚང་གི་བསྡུར་ཚད་10.5%ལས་བརྒལ་བ།ཆ་སྙོམས་དུད་ཚང་རེར་སྡོད་ཁང་1.5%ཡན་ཟིན་པ་བཅས་རེད། 
 
འདི་མཐོང་དུས།ཁྱོད་ཀྱིས་ད་དུང་ཚོང་རའི་ནང་དུ་ཁང་བ་ཉུང་བར་འདོད་དམ། ཁྱོད་ཀྱིས་ད་ལྟའང་མི་ཚང་མས་ཁང་པ་ཉོ་མི་ཐུབ་པ་དང་།མི་ཚང་མར་སྡོད་ཁང་མེད་པའི་དུས་རབས་ཤིག་རེད་འདོད་དམ། གཞི་གྲངས་ཆེན་པོས་སྔ་ས་ནས་དྲིས་ལན་བཏབ་ཡོད།རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འབད་བརྩོན་བྱས་པ་བརྒྱུད་90%ཡན་ལ་ཁང་པ་ཡོད་པ་རེད། བང་ཧྲི་ཡིས་བཤད་པ་ལྟར།མ་འོངས་པར་ན་གཞོན་རྣམས་ཀྱིས་སྡོད་ཁང་ལ་སེམས་ཁྲལ་བྱ་མི་དགོས།རྒྱུ་མཚན་ནི་ད་ལྟ་ཁང་གཞིས་སྔ་མོ་ནས་ལྷག་ཡོད་པས།ཁྱོད་ཀྱི་ཕ་མ་དང་སྒྱུག་པོ་སྒྱུག་མོས་ཁྱོད་ལ་ཁང་བ་སྟེར་ངེས་ཡིན། 

གནད་དོན་གསར་པ་ཞིག་ཐོན་ཞིང་།ཁང་ཁོངས་ནི་རྒྱུ་ནོར་འབོར་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པས།གྲོང་ཁྱེར་གྱི་འཐབ་ཕྱོགས་གཉིས་པ་གང་རུང་གི་ཁང་པ་ཚང་མར་སྒོར་ཁྲི་300ཡན་གྱི་རིན་ཐང་ལྡན་ཡོད་པས།སུ་ཞིག་གིས་ཁང་པ་ཞིག་རྒྱུན་འཛིན་མང་ཙམ་བྱེད་ཐུབ་ན།ལོ་20ཡི་རིང་འབད་འཐབ་ཉུང་ཙམ་བྱེད་སྲིད། ཁང་གཞིས་རྒྱུ་ནོར་གྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་འོགགཅེན་གཅུང་མིང་སྲིང་མང་བའི་ཁྱིམ་ཚང་གིས་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱི་ཁང་གཞིས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ངོ་གདོང་དམར་པོ་ཆགས་པ་དང་།བུ་ཕྲུག་ཁ་ཤས་ཀྱིས་ཐ་ན་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱི་ཁང་གཞིས་ཀྱི་རྩིས་ཁྲ་བཟོས་པའི་སྤྱི་ཁང་ལེན་ཆེད།མཐར་ཕ་མ་གཅིག་པའི་སྤུན་ཟླས་ཀྱང་སྒྲུབ་མི་ཐུབ། 
 
ཕ་མ་གཉིས་ཀྱི་ཁང་བ་མང་པོ་ཞིག་ཇི་ལྟར་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས་པ་དང་།ཇི་ལྟར་ལུགས་མཐུན་དང་དྲང་གཞག་གི་སྒོ་ནས་བུ་ཕྲུག་ལ་བགོ་རྒྱུ་ནི་རིམ་བཞིན་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། སྔོན་ཆད།གནད་དོན་འདི་གཏན་ནས་ཡོད་མི་སྲིད།རྒྱུ་མཚན་ནི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བསམ་བློ་ཚང་མ་བུ་ཡིས་ཤུལ་འཛིན་བྱས་པ་ཡིན་ལ།དེ་ནི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་བ་རོལ་སྟངས་འོག་གི་གཞི་རྩའི་ཁེ་དབང་དང་འོས་འགན་གཅིག་གྱུར་བྱེད་པའི་རྩ་དོན་དང་མཐུན་པས།བུས་ཕ་མའི་བརྒྱ་ཆ་100ཡི་རྒན་གསོའི་འོས་འགན་ཁུར་ཡོད་པས་རེད།དེའི་ཕྱིར་བརྒྱ་ཆ་100ཡིས་ཕ་མའི་ཁང་བའི་བདག་དབང་རྒྱུད་འཛིན་བྱེད་པ་དེའང་དགོས་ངེས་ཀྱི་ཁེ་དབང་ཞིག་ཡིན། 
 
འོན་ཀྱང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་ཆུ་ཚད་སྔར་བས་མཐོ་རུ་སོང་བ་དང་བསྟུན་ནས་ཕ་མའི་རྒན་གསོ་ནི་བུས་སྒྲུབ་འོས་པའི་སྲི་ཞུ་བྱེད་སྟངས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་ཟད།བུ་མོ་ཚོས་ཀྱང་རང་འགུལ་ངང་དེའི་ནང་ཞུགས་ཀྱི་ཡོད།དེར་བརྟེན་གཅིག་དཔེ་བརྒྱ་འགེབས་ཀྱིས་ཁང་པ་ཚང་མ་ཕྲུ་གུར་སྤྲད་ན་མི་འགྲིག་ལ་སྒྲིག་སྲོལ་གསར་པར་བལྟས་ནས་ཇི་ལྟར་བྱས་ཏེ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་དགོས། 
 
བུ་ཕྲུག་གིས་ཕ་མའི་ཁང་གཞིས་“ཤུལ་འཛིན་མི་བྱེད”དམ། 2021ལོ་ནས་བཟུང་སྒྲིག་སྲོལ་གསར་པའི་འོགབུ་ཕྲུག་གིས་ཡང་བསྐྱར་རྩོད་མི་དགོས། 《དམངས་དོན་ཁྲིམས་གཞུང་》གསར་པ་འདི་2021ལོའི་ཟླ་1ཚེས་1ཉིན་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་འགོ་འཛུགས་རྒྱུ་ཡིན་ཞིང་།ཕ་མའི་ཁང་ཁོངས་དེ་ཇི་ལྟར་བྱས་ཏེ་བུ་ཕྲུག་ལ་ཤུལ་འཛིན་བྱ་རྒྱུའི་ཐད་བླང་བྱ་གསར་པ་བཏོན་ཡོད། ཡང་ཅིག་བཤད་ན།སང་ལོའི“སྒྲིག་སྲོལ་གསར་བའི”རྗེས་སུ།ཕ་མའི་ཁང་བ་དེ་སྒྲིག་སྲོལ་གསར་བ་ལྟར་ཤུལ་འཛིན་བྱས་པ་དང་།བུ་དང་བུ་མོ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་རྩོད་རེས་བྱས་ཀྱང་གོ་མི་ཆོད། 
 
1.གཏན་འབེབས་གསར་པའི་ནང་“ཤུལ་འཛིན་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་”མང་དུ་བཏང་ཡོད། 
 
ཆན་ཝུན་གྱིས་འདས་ཟིན་པའི་དུས་སུ་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱིས་ཁ་ཆེམས་གཏན་ནས་འཇོག་མི་དགོས།གང་ལགས་ཤེ་ན།ཕ་མ་གྲོངས་ཟིན་ཚེ་རང་ཉིད་ཀྱིས་འབད་འཐབ་ལོ་མང་བྱས་པའི་སྡོད་ཁང་དང་རྒྱུ་ནོར་100%བུ་ལ་དབང་བ་དང་བུ་ཡིས་ཀྱང་རང་ཉིད་ལ་སྲི་ཞུ་སྒྲུབ་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་བཤད། འོན་ཀྱང་གཏན་འབེབས་གསར་པའི་ནང་ཤུལ་འཛིན་མི་སྣའི་ཁྱབ་ཁོངས་མང་དུ་བཏང་ཡོད་པས་སླད་ཕྱིན་ཚ་བོ་དང་།ཚ་མོ་དང་ཚ་མོ།ཚ་བོ།ཚ་མོ་བཅས་ཚང་མ་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ཤུལ་འཛིན་མི་སྣའི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་ཚུད་ཡོད་པ་རེད། ཚ་བོ་དང་ཚ་མོ་སོགས་ནི་ཨང་དང་པོ་དང་གཉིས་པ་མ་ཡིན་པར་ཏིང་ཁེ་ཁྱིམ་རྒྱུད་དམ་ཡང་ན་ཕྲུ་གུ་བཙའ་མི་འདོད་པའི་ཁྱིམ་ཚང་གི་གནས་ཚུལ་འོག་ད་གཟོད་རྒྱུད་འབྲེལ་དེ་དག་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་སྲིད། 
 
དཔེ་ཞིག་བཞག་ན།《གཞོན་ནུ་མ་ཞིག་》ཅེས་པའི་བརྙན་འཕྲིན་ཟློས་གར་ཁྲོད་དུ།ཟམ་པ་འདི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་དེ།དབུལ་ཕོངས་ཀྱི་གསར་བུ་ཞིག་གིས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་བུ་མོ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ལ་ལྟ་ཐུབ་མོད།འོན་ཀྱང་བུ་མོའི་ཁྱིམ་ལ་སྒོར་མོ་མང་པོ་ཡོད་ཅིང་།བུའི་ཁྱིམ་ཚང་དབུལ་ཕོངས་ཡིན།རྒྱུ་ནོར་གྱི་ཁྱད་པར་འདིས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་བརྩེ་དུང་སྔར་བས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བར་ཐད་ཀར་ཚོད་འཛིན་བྱས་ཡོད་པས།ན་གཞོན་ཞིག་གིས་ཀྱང་རང་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱེད་བཞིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཉིན་ཞིག་ལ།ན་གཞོན་ཞིག་ལ་ཁྲིམས་རྩོད་པའི་བརྡ་འབྱོར་བྱུང་།ཨ་མེ་རི་ཁའི་ཐག་རིང་གི་ཨ་ཞང་ཞིག་ཚེ་ལས་འདས་སོང་།རྒྱུ་མཚན་ནི་ཁྲིམས་སུ་བཀོད་པའི་ཤུལ་འཛིན་པ་ཨང་དང་པོ་དང་གཉིས་པ་མེད་པས།ན་གཞོན་ཞིག་གིས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་5000ཡི་རྒྱུ་ནོར་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་དགོས་ཟེར། དུས་སྐབས་ཤིག་ལ་བུ་དེ་རི་བྱ་ནས་ཁྱུང་པོར་གྱུར་ནས་བརྩེ་དུང་གི་རྒྱུ་ནོར་གཉིས་ཀ་འཛོམས་ཡོད། 
 
2.གཏན་འབེབས་གསར་པའི་ནང་“ཁ་ཆེམས་སྔོན་འཇོག་”གི་གཞི་རྩའི་རྩ་དོན་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ཡོད། 
 
ཁ་ཆེམས་འཇོག་སྟངས་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད་ཅིང་།སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཁ་ཆེམས་འཇོག་སྐབས་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་“དྲང་གཞག་གི་ཁ་ཆེམས་”འཇོག་སྟངས་ཀྱིས་མང་ཆེ་བ་ཟིན་གྱི་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་ཁ་ཆེམས་དེ་རིགས་འཇོག་སྐབས་རྙོག་དྲ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡོད།དཔེར་ན་བགྲེས་སོང་རྣམས་ཐེངས་གང་མང་ཞིག་ཕྱིན་རྗེས་གཞི་ནས་བསྒྲུབས་ཚར་གྱི་ཡོད།གལ་ཏེ་གཞུང་དཔང་གི་ཁ་ཆེམས་བསྒྲུབས་རྗེས་བགྲེས་སོང་ཁོང་གིས་འགྱོད་པ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ན་ཡོ་བསྲང་བྱ་དགོས་བསམས་ནའང་རྙོག་དྲ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བཟོ་གི་ཡོད། དེ་བས་སྒྲིག་སྲོལ་གསར་བས་“བསྐྱར་དཔར་ཁ་ཆེམས་”དང་“བརྙན་ཕབ་ཁ་ཆེམས་”ཀྱི་རྣམ་པ་གཉིས་ཁ་སྣོན་བྱས་ཡོད་པས་སྟབས་བདེ།ཧ་ཅང་སྟབས་བདེ་ཡིན། 
 
དུས་མཚུངས་སུ་ཁ་ཆེམས་ལ་སྔོན་ཐོབ་ཀྱི་རང་བཞིན་ལྡན་ཞེས་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད། ཁ་ཆེམས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ནང་དུ་ཁྲིམས་མཐུན་ནུས་ལྡན་གྱི་ཁ་ཆེམས་ཡིན་ཕྱིན།ཡོད་ཚད་ཆེས་མཇུག་མཐའི་ཡི་གེ་དེ་གཞིར་འཛིན་དགོས།དེ་ཡང་གསལ་པོར་བཤད་ན།ཁ་ཆེམས་ཀྱི་དུས་ཚོད་ནི་ཆེས་ཉེ་བ་ཡིན།ཁ་ཆེམས་འདིའི་ཕན་ནུས་ཆེས་ཆེ།（སྔོན་ཆད་གཞུང་དཔང་ཁ་ཆེམས་ཀྱི་ཕན་ནུས་ཆེས་ཆེ།） ཕ་མའི་ཁ་ཆེམས་ནང་རྒྱུ་ནོར་སུ་ལ་སྤྲོད་རྒྱུ་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད་ན་ཤུལ་བཞག་རྒྱུ་ནོར་སུ་ལ་སྤྲོད་དགོས། 
 
དཔེ་ཞིག་བཞག་ན།འཇར་མན་དུ་བགྲེས་སོང་ཞིག་ཡོད་པ་དེར་བུ་ཚང་མར་མདུན་ལམ་ཆེན་པོ་ལྡན་ཡོད།ཧྥ་རན་སེ་རུ་ཁྱིམ་དར་ཕྱུག་འགྱུར་བྱུང་བ་དང་རྒན་རྒོན་ཚོས་ཚེ་གང་འབད་བརྩོན་བྱས་ཚེ་ཨ་སྒོར་ཁྲི་3000ཟིན་པའི་སྤྲོ་ཁང་ཞིག་ཡོད་པ་མ་ཟད།ད་དུང་ཨ་སྒོར་ཁྲི་2000གི་བཅོལ་དངུལ་ཡང་ཡོད། བགྲེས་སོང་ལོ་60ཡི་རྗེས་ཁྱིམ་དུ་ཧ་ཧྲི་ཆི་ཡིས་ཁོང་དང་མཉམ་དུ་སྡོད་པའི་ཁྱི་གཅིག་ལས་མེད།དེར་བརྟེན་བགྲེས་སོང་ཚེ་ལས་མ་འདས་གོང་ལ་ཁ་ཆེམས་བཞག་སྟེ་རང་ཉིད་ཀྱི་སྤྲོ་ཁང་ཁྲི་3000དང་མ་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་2000ཚང་མ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁྱི་ཧ་ཧྲི་ཆི་ལ་བཞག་པའི་ཁ་ཆེམས་བཞག གཡོག་པོས་ཁྱི་འདིར་ལྟ་རྟོག་བྱས་ནས་མ་དངུལ་ཕྱོགས་གསུམ་པར་སྤྲད་དེ་བདག་དམ་བྱེད་དུ་བཅུག 
 
གསུམ།ཁང་པ་རིགས་གཉིས་ཡོད་པས་བུ་ཕྲུག་གིས་ཤུལ་འཛིན་བྱེད་མི་ཐུབ་པ། 
 
དེ་ནི་སྒྲོ་འདོགས་བྱས་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན་ཏེ།འོད་གསལ་དྲ་བ་ནས་ཀྱང་《བུ་ཕྲུག་གཅིག་རང་གིས་ཕ་མའི་ཁང་ཁོངས་ཤུལ་འཛིན་བྱེད་ཐབས་བྲལ་བ་》ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་མྱོང་ངམ། རྒྱུད་འཛིན་དབང་ཆ། འདི་ལྟ་བུའི་སྐོར་གླེང་སྐབས།འོད་གསལ་དྲ་བ་ལས་བསྟན་དོན།སྔོན་ཆད་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱི་ཁང་གཞིས་ཇི་ལྟར་ཡིན་ཡང་བུ་ཕྲུག་ཚང་མས་ཁྲིམས་མཐུན་སྒོས་ཤུལ་འཛིན་བྱེད་ཐུབ་མོད།འོན་ཀྱང་སྒྲིག་སྲོལ་གསར་བའི་འོག་ཏུ།ངེས་པ་མེད།གནས་ཚུལ་རིགས་གཉིས་སོ་སོར་བལྟ་དགོས་ཏེ། 
 
 
རིགས་དང་པོ།ཕ་མ་དང་མི་གཞན་གྱི་ཁང་པ་ཡོད། བུ་ཕྲུག་གིས་ཤུལ་འཛིན་ཡོངས་སུ་བྱེད་མི་ཐུབ་པ།དཔེར་ན།རྒན་མོ་དང་བཟའ་ཟླ་གཉིས་ཀྱིས་མི་རབས་གོང་མའི་ཁང་བ་སྒོར་ཁྲི་100ཤུལ་འཛིན་བྱས་ཡོད་པ་དང་།མི་སོ་སོས་50%ཟིན་ཡོད།གལ་ཏེ་ཚེ་ལས་འདསཔའི་བཟའ་ཟླ་ཚེ་ལས་འདས་སྐབས་རང་གི་ལག་ཏུ་ཡོད་པའི་ཁང་བ་དེ་སུ་ལ་དབང་བ་གསལ་བཤད་བྱས་མེད་ན།ཤུལ་འཛིན་པ་མང་པོ་ཡོད་ལ་བུ་དང་བུ་མོ་ཚང་མར་རྒྱུ་ནོར་གྱི་བདག་དབང་ཡོད། དེར་བརྟེན།ཁང་བའི་བདག་དབང་ཆ་ཚང་ཤུལ་འཛིན་བྱས་མི་ཆོག་ཟེར། 
 
གཉིས་པ།སྡོད་པའི་དབང་ཆ་ཡོད་པའི་ཁང་པ་ཤུལ་འཛིན་བྱེད་པར་བཀག་རྒྱ་ཐེབས། ཚེ་སྐྱིད་ལ་རང་ཉིད་ལ་ཁང་བ་ཞིག་ཡོད་ལ།རང་ཉིད་ཀྱི་ཚེ་མཇུག་གི་བུ་རྫི་ཚེ་སྐྱིད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ལ་བདག་སྐྱོང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས།ཚེ་སྐྱིད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁང་བ་དེར་སྡོད་པའི་དབང་ཆ་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཡོད།སྡོད་པའི་དབང་ཆ་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་སྐབས་ཚེ་སྐྱིད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁང་བ་བེད་སྤྱོད་བྱས་ནས་ཚེ་ལས་འདས་རག་བར་དུ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁང་བ་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཆོག་ཅེས་གཏན་འབེབས་བྱས། བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་བུས་ཁང་བའི་ཐོན་དབང་ཤུལ་འཛིན་བྱས་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་སྡོད་པའི་དབང་ཆར་འགུལ་མི་ཐུབ་པས།ཤུལ་འཛིན་གྱི་ཐོན་དབང་ཆ་ཚང་མིན། 
དེར་རང་གི་ལྟ་སྟངས་གང་འདྲ་འཛིན་གྱི་ཡོད། སྐད་བཞག་པར་དགའ་བསུ་ཞུ།